’Thuốc nội phải vào bệnh viện bằng chính đôi chân mình’

Thuốc sản xuất trong nước vẫn bị thuốc ngoại đánh bật.

Tại hội thảo ngày 6/7 về tăng cường sử dụng thuốc sản xuất trong nước, ông Đống Viết Thắng, Chủ tịch Hiệp hội sản xuất kinh doanh dược Việt Nam, cho biết, sản phẩm dược nội địa hiện vẫn chỉ chiếm 20% giá trị tiền thuốc của bệnh viện. Nguyên nhân một phần thuộc về khách quan (chẳng hạn bệnh viện không tổ chức đấu thầu, Bộ Tài Chính chỉ cho phép dành 10% chi phí cho quảng cáo) nhưng chủ yếu vẫn do sự kém cỏi của doanh nghiệp. “Các thuốc thông thường bệnh viện cần ít thì các công ty chen chúc nhau để sản xuất và chào bán, khiến tính cạnh tranh trở nên khốc liệt, còn những mặt hàng thuốc đặc trị hiện rất cần cho bệnh viện thì vẫn bị để trống cho thuốc ngoại. Các công ty không hoạch định cơ cấu sản phẩm dựa vào nhu cầu bệnh viện mà chỉ theo đánh giá chủ quan của mình về thị trường, hoặc thấy công ty khác có gì bán chạy là cũng làm theo” – ông Thắng nói. Ông cho rằng doanh nghiệp nên nhờ phía bệnh viện tư vấn về cơ cấu sản phẩm đánh giá chất lượng những thuốc mình sản xuất ra.
Vị chủ tịch Hiệp hội sản xuất kinh doanh dược cũng nhấn mạnh vai trò của công tác tiếp thị. Theo ông, các cơ sở dược trong nước nên đầu tư nhiều hơn cho việc biên soạn tài liệu giới thiệu thuốc; vì nhiều bác sĩ phản ánh rằng tài liệu thuốc nội thường sơ sài và trình bày khó hiểu, có khi dùng từ không đúng chuyên môn, làm tăng thêm một dấu trừ khi so sánh với thuốc ngoại.
Mặt khác, trong khi thuốc ngoại làm mưa làm gió bằng đội ngũ trình dược viên thì ở các công ty thuốc Việt Nam, vai trò của lực lượng này khá mờ nhạt. Các trình dược viên nội khi giới thiệu thuốc thường chỉ đưa ra được ưu điểm về giá, trình bày không thuyết phục trong khi trình dược viên thuốc ngoại được đào tạo bài bản về cách tiếp cận và thuyết phục bác sĩ, nhấn mạnh đến chất lượng thuốc. Với doanh nghiệp nhà nước thì càng khó khăn vì thường phải bố trí nhân lực có sẵn làm trình dược chứ không tuyển theo tiêu chí riêng, họ làm kém cũng không thải được, thậm chí đã có người đi giới thiệu thuốc lại quay ra nói xấu về công ty và sản phẩm của mình.

Ông Thắng cũng nêu một trở ngại nữa đối với việc nâng cao năng lực của ngành dược trong nước, đó là tình trạng bệnh viện nợ tiền thuốc: “Nhiều doanh nghiệp kêu với tôi rằng các bệnh viện nợ thường xuyên một khoản tối thiểu là vài tỷ đồng, và nợ vài tháng, thậm chí 6 tháng”. Vấn đề này, theo ông Cao Minh Quang, chỉ có Chính phủ mới giải quyết được bằng cách hỗ trợ tài chính cho các bệnh viện. Chừng nào tồn tại, nó còn kéo theo những hệ quả xấu khác. Chẳng hạn, một số bệnh viện sẽ coi việc công ty dược có cho nợ lâu ngày hay không là một tiêu chí để chọn nhà cung cấp thuốc. Để dành hợp đồng, nhiều doanh nghiệp chấp nhận và khi vốn bị giam hãm quá lâu thì giá thuốc buộc phải tăng.
Ông Quang nhận định, vấn đề thuốc trong bệnh viện hiện vẫn cực kỳ phức tạp. Hiện tượng trình dược viên “rủ bác sĩ đi đêm” không hề giảm so với trước mà chỉ chuyển sang những hình thức tinh vi hơn: “Sau chỉ thị 05 về chấn chỉnh việc cung ứng thuốc vào bệnh viện, một số bệnh viện cấm bác sĩ gặp trình dược viên tại nơi công tác. Nhưng thực ra, trình dược viên đâu cần phải đến bệnh viện mới gặp được những người có quyền quyết định đấu thầu, kê đơn thuốc”. Theo ông Quang, bất ổn trong cung ứng thuốc cho bệnh viện bắt nguồn từ nhiều khâu nên cũng phải được giải quyết toàn diện. Các doanh nghiệp đang mỏi mắt chờ quy chế đấu thầu và văn bản này cũng sắp được ban hành. Tuy nhiên, đâu phải cứ có quy chế đấu thầu là mọi việc sẽ ổn? Còn vấn đề thực hiện ra sao, kiểm tra thế nào để có thực chất, không đầu voi đuôi chuột.
Cục trưởng Cục Quản lý dược cho biết, Cục đã có nhiều ưu tiên cho thuốc nội trong cuộc chiến giành thị trường, chẳng hạn cấp số đăng ký cho thuốc nội nhiều hơn (tỷ lệ 4 nội/1 ngoại thay vì 1/4 như trước đây). Ngoài cơ chế đấu thầu có lợi cho dược nội địa sắp ban hành, Cục còn đề nghị Chính phủ ra quy định dành tối thiểu 70% ngân sách mua thuốc trong bệnh viện để mua thuốc nội. Trong tương lai, Bộ Y tế có thể đứng ra đặt hàng các công ty dược trong nước để cung cấp cho bệnh viện, nghĩa là vừa khuyến khích vừa “ép” dùng thuốc nội.
Tuy nhiên, ông Quang cho biết, những điều này chỉ thực hiện được nếu bản thân ngành dược đáp ứng được nhu cầu điều trị, đảm bảo có những thứ bệnh viện cần. Nghĩa là, các doanh nghiệp phải tự đi bằng đôi chân của chính mình vì mọi ưu tiên đều có giới hạn và phải nhằm mục đích đem lại nhiều lợi ích nhất cho người bệnh. Sắp tới, ngành dược sẽ được quy hoạch lại theo hướng chuyên môn hóa; những loại thuốc thông thường có quá nhiều nơi sản xuất thì sẽ cắt bớt. Doanh nghiệp nào đến hết năm nay không đạt GMP thì cũng phải ngừng sản xuất.
Thanh Nhàn